Löng lesning en gagnleg sumum

 

Mundi skyndilega eftir þessum gullvægu leikreglum sem ég þurfti eitt sinn að tileinka mér í tengslum við starf sem ég var að vinna. Deili þeim með ykkur - þó í þeirri von að þið þurfið aldrei að nota þær

Hvernig synda skal með hákörlum.

 

Inngangur.

Í rauninni langar engan að synda með hákörlum. Það er ekki viðurkennd íþróttagrein og það er hvorki skemmtilegt né spennandi. Þessar leiðbeiningar eru aðallega skrifaðar í þágu þeirra sem, vegna starfa sinna, neyðast til að leggjast til sunds og uppgötva að sjórinn er fullur af hákörlum.

Það er vitaskuld mjög  mikilvægt að vita að allt sé fullt af hákörlum áður en maður stingur sér til sunds. Það er óhætt að segja að sú vitneskja skipti  sköpum.  Sé krökkt af hákörlum er hætt við að þegar sé, í besta falli, of seint að bjarga saklausum sundmanni , hann hafi örugglega misst allan áhuga á að læra að synda með hákörlum.

Að lokum er rétt að geta þess  að sund meðal hákarla er eins og hver önnur leikni. Það lærist ekki einungis með bókalestri; nýliði verður að æfa sig til að öðlast færni. Eftirfarandi reglur eru einungis grunnviðmið sem gera það mögulegt að lifa af, fari maður eftir þeim, en þjálfast á sama tíma í að verða  sérfræðingur í að synda með hákörlum. 

Reglur.

1.       Reiknaðu með að allir fiskar séu hákarlar. Ekki líta allir hákarlar út fyrir að vera hákarlar og stundum hegða aðrir fiskar sér eins og hákarlar. Hafir þú ekki orðið vitni að ljúfri hegðun við blóðugar aðstæður oftar en einu sinni, er best að gera ráð fyrir að  ókunni fiskurinn sé hákarl. Óreyndir sundmenn hafa lent í slæmum málum þegar þeir töldu ljúfa hegðun við friðsamar aðstæður vera merki þess að viðkomandi fiskur væri ekki hákarl.

2.       Láttu þér ekki blæða. Það er grundvallaratriði að þótt þú sért særður, hvort sem er óviljandi  eða af ásetningi, þá má þér ekki blæða. Reynslan sýnir að blæðing  veldur enn gimmilegri árás og getur espað upp aðra hákarla sem ekki hafa skipt sér af áður eða, eins og áður var sagt, fiska sem vanalega eru friðsamir.

3.       Það verður að viðurkenna að það er erfitt að blæða ekki þegar maður er særður. Raunar má við fyrstu sýn telja það ómögulegt. Með stífri þjálfun getur þó reyndur sundmaður hlotið svöðusár án þess að blæða og jafnvel án þess að það raski jafnvægi hans. Þessi  blóðstöðvandi eiginleiki  getur að hluta til verið lærður, en til staðar geta þó einnig verið aðrir undirliggjandi þættir. Þeir sem ekki geta lært að hafa stjórn á blóðflæði sínu ættu ekki  einu sinni að reyna að synda með hákörlum því þeim er voðinn vís.

Geti sundmaður stjórnað blóðflæði sínu hefur það jákvæð og verjandi áhrif. Hákarlinn verður óviss um hvort árás hans náði að særa þig og óvissa er sundmanninum í hag. Einnig gæti hákarlinn vitað að hann særði þig og orðið hissa á því af hverju þér blæðir ekki og ekki sér á þér. Slíkt hefur djúpstæð áhrif á hákarla. Þeir fara að efast um eigin getu eða telja sundmanninn búa yfir yfirnáttúrlegum kröftum.

4.       Taktu á móti öllum árásum af festu. Hákarlar ráðast sjaldan fyrirvaralaust á sundmann.  Yfirleitt eru þeir búnir að sýna einhvers konar ruddaskap eða árásarhegðun áður. Það er ákaflega mikilvægt að sundmaðurinn geri sér grein fyrir að slík hegðun er undanfari árásar og geri samstundis ákveðnar fyrirbyggjandi  aðgerðir. Viðeigandi mótleikur er snöggt högg á trjónuna. Nær undantekningalaust kemur slíkur mótleikur í veg fyrir stórfellda árás því hann sýnir  að þú skilur fyrirætlanir hákarslins og ert tilbúinn að nota hvað sem þarf til að hrinda slíkum árásum.  

5.       Sumir sundmenn eru haldnir þeim misskilningi að þeir geti hrundið árás með því að leiða þessa hegðun hjá sér. Það er hins vegar ekki rétt. Slíkur mótleikur espar hákarlana upp og leiðir enn frekar til árásar. Þá sem haldnir eru þessari villuhugmynd má oftar en ekki þekkja á útlimaleysinu.

6.       Komdu þér strax upp úr sjónum ef einhverjum blæðir. Ef sundmaður (eða hákarl) hefur særst þannig að blæðir skaltu strax fara upp úr. Sé blóð og buslugangur til staðar geta jafnvel friðsömustu hákarlar orðið árásargjarnir. Þeir hákarlar sem eru ekki vanir að leggja til árásar hegða sér þá oft undarlega og geta ráðist á óviðkomandi sundmenn og aðra hákarla. Sumir eru svo klaufskir að í  hamaganginum vinna þeir sjálfum sér tjón.

7.       Það hefur enga þýðingu að reyna að bjarga særðum sundmanni. Afdrif hans verða á einhvern veg og þitt inngrip getur ekki bjargað honum þegar búið er að úthella blóði. Þeir sem lifa af slíka árás hætta sér skiljanlega sjaldan aftur út í sund með hákörlum.Skortur á öflugum forvörnum gegn hákarlaárásum sýnir mikilvægi þessara reglna.

8.       Vertu á varðbergi og sýndu tennurnar. Það er ein mesta hættan fyrir vanan sundmann að hákarlarnir gleymi hvað hann kann fyrir sér og ráðist á hann í hugsunarleysi. Sumir hákarlar eru alveg þekktir fyrir lélegt minni. Þetta minnisleysi er hægt að koma í veg fyrir með reglubundnum fyrirbyggjandi hefndaraðgerðum.  Reyndur sundmaður þarf að endurtaka þessar aðgerðir með reglulegu millibili og passa að ekki líði lengra á milli en sem nemur minni hákarlsins. Þess vegna er ekki hægt  að gefa ákveðin tímamörk. Það getur þurft að endurtaka hefndaraðgerðirnar mörgum sinnum þegar gleymnir hákarlar eiga í hlut en suma hákarla þarf einungis að að minna á einu sinni.

9.       Aðferðin er í grunnin sú sama og lýst er undir reglu númer 4: snöggt högg á trjónuna. Að þessu sinni er höggið hins vegar óvænt og hefur þann tilgang að minna hákarlinn á að þú ert bæði á varðbergi og allsendis óhræddur. Sundmenn þurfa þó að gæta þess að særa ekki hákarlinn til blóðs við þessa aðgerð. Í fyrsta lagi vegna þess að hákörlum blæðir oft heiftarlega og það veldur vandræðaganginum sem lýst er undir reglu númer 2. Í öðru lagi er erfitt að greina milli sundmanns sem þannig hegðar sér og hinna hákarlanna. Reyndar er það svo að sundmenn sem fara yfir strikið eru mun verri en hákarlarnir þar sem þær reglur og aðferðir sem lýst er hér duga á engan hátt til að stjórna árásarhneigð þeirra.

10.   Óskipulagðar og skipulagðar árásir. Yfirleitt eru hákarlar það sjálflægir að þeir hópa sig ekki saman móti sundmönnum. Þessi skipulagsskortur minnkar talsvert þá hættu sem fylgir því að synda meðal hákarla. Samt sem áður kemur það stöku sinnum fyrir að hópur hákarla ræðst á sundmann og jafnvel á einn af sínum eigin félögum. Hið síðarnefnda kemur sundmanninum lítið við en það er nauðsynlegt að kunna að höndla skipulagða fjöldaárás hákarla gegn sundmanni.

Rétta aðferðin er að sundra þeim. Hægt er að leiða huga hákarlanna frá árásarskipulagi sínu á tvennan hátt. Í fyrsta lagi eru hákarlar í hóp gjarnir á innbirðis rifrildi. Reyndur sundmaður getur sundrað skipulagðri árás með því að koma með eitthvað sem veldur innbirðis ósætti. Það þarf ekki að vera mikið eða merkilegt. Venjulega muna þeir síðan ekkert hvað það var sem þeir voru að fara að gera þegar þeir hætta að rífast, hvað þá að þeir geti skipulagt sig aftur.

Önnur aðferð til að leiða huga þeirra frá árás er að segja eða gera eitthvað sem reitir hákarlana svo illilega til reiði að þeir taka að berja í allar áttir, ráðast jafnvel á dauða hluti í reiði sinni. Hvað er það svo sem reitir þá til reiði? Því miður eru það mismunandi hlutir sem valda innbirðis ágreiningi eða ógnarreiði hjá mismunandi hópum hákarla. Á þessu sviði verður maður að vera reyndur í að eiga við hvern og einn hóp hákarla, því það sem kemur einum hópi úr jafnvægi er kannski eitthvað sem öðrum hópum finnst engu máli skipta.

Varla þarf að taka það fram að lendi maður í hópárás hákarla er algerlega óviðeigandi að sundra þeim með því að beina þeim að öðrum sundmanni. Samt sem áður er algengt að sjá þetta meðal nýrra sundmanna og hákarla sem lenda í áhlaupi annarra hákarla. 

Höfundur Voltaire Cousteau (lést í París 1812)

Þýtt úr ensku af Dagný Zoega í mars 2011

*Little is known about the author, who died in Paris in 1812. He may have been a descendant of Francois Voltaire and an ancestor of Jacques Cousteau. Apparently this essay was written for sponge divers. Because it may have broader implications, it was translated from the French by Richard J. Johns, an obscure French scholar and Massey Professor and director of the Department of Biomedical Engineering, The Johns Hopkins University and Hospital, 720 Rutland Avenue, Baltimore, Maryland 21203.

Perspectives in Biology and Medicine 1987; 30: 486-489.

Athugasemdir

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 30.3.2011 kl. 20:57]

Ég hef reyndar synt með hákörlum á eyju í Belice, það var ekki þægileg tilfinning en þetta voru friðsemdar dýr, og svo sköturnar sem eru þarna gæludýr. 

Hættulegustu hákarlarnir lifa ekki í sjó heldur mitt á meðal okkar syndandi í peningum.

[Dagný, 31.3.2011 kl. 09:02]

Úff það hefði ég aldrei þorað  En þessi grein var upphaflega skrifuð fyrir svampatínara en þótti hafa margháttaða skýrskotun til mannheima og hefur því gengið manna á milli síðan á 19. öld. Ég sá hana fyrst fyrir 20 árum og þótti hún svo brillíant að ég þýddi hana og hengdi upp á vegg hjá mér í vinnunni